معرفی انواع مته فرز CNC

انواع مته فرز CNC با توجه به شکل، کاربرد و نوع عملیات ماشین‌کاری دسته‌بندی می‌شود. انتخاب صحیح نوع مته بسته به نیاز تولید، جنس قطعه‌کار و نوع عملیات (سوراخ‌کاری، شیارزنی، کف‌تراشی، پرداخت و…) متفاوت است. در ادامه رایج‌ترین انواع مته فرز CNC را به طور کامل بررسی خواهیم کرد:

1. مته مارپیچ

این نوع مته فرز CNC رایج‌ترین ابزار سوراخ‌کاری در صنایع مختلف است. طراحی مارپیچی آن باعث خروج مؤثر براده و کاهش اصطکاک بین ابزار و قطعه می‌شود. این نوع مته برای سوراخ‌کاری در فلزات، چوب، پلاستیک و برخی مواد دیگر مناسب است.  مته مارپیچ با زاویه‌های متنوع (معمولاً بین ۱۱۸ تا ۱۳۵ درجه) عرضه می‌شود و برای سوراخ‌کاری سریع و دقیق به‌کار می‌رود.

2. مته مرکز

مته مرکز برای ایجاد سوراخ اولیه و یا نقطه مرکزی دقیق به منظور راهنمایی مته اصلی استفاده می‌شود. این نوع مته معمولاً دارای نوک کوتاه و بدنه ضخیم است و از لغزش یا انحراف مته در آغاز سوراخ‌کاری جلوگیری می‌کند. مته مرکز در قطعات حساس و یا در مواقعی که دقت موقعیت سوراخ اهمیت دارد، نقش مهمی ایفا می‌کند.

3. مته پلکانی

این مته دارای طراحی پله‌پله با قطرهای مختلف است که به کاربر اجازه می‌دهد چند اندازه سوراخ را تنها با یک ابزار ایجاد کند. این نوع مته بیشتر برای ورق‌های نازک فلزی، آلومینیومی یا پلاستیکی کاربرد دارد. مزیت اصلی آن کاهش نیاز به تعویض مکرر مته در کارهای متوالی است.

4. مته کف‌تراش یا ته‌تخت

مته کف‌تراش (بر خلاف مته‌های سوراخ‌کاری) می‌تواند در جهت‌های مختلف حرکت کند و مواد را از طرفین بتراشد. این ابزار برای ایجاد شیارها، پله‌ها، حفره‌های سطحی و پرداخت کف قطعه بسیار مناسب است. مته کف‌تراش در مدل‌سازی سه بعدی، قالب‌سازی و ماشین‌کاری قطعات پیچیده کاربرد زیادی دارد و در اشکال تخت، کروی و زاویه‌دار تولید می‌شود.

5. مته کونیک

این نوع مته فرز CNC برای سوراخ‌کاری مخروطی طراحی شده و سوراخ‌هایی با دیواره شیب‌دار ایجاد می‌کند. از این ابزار در مواقعی استفاده می‌شود که قطعات مخروطی (مانند پین یا ابزارهای اتصال مخروطی) باید در سوراخ قرار بگیرند. این مته معمولاً در قالب‌سازی، مونتاژ مکانیکی و کارهای دقیق فیت‌کاری کاربرد دارد.

6. مته خزینه

مته خزینه برای ایجاد پخ در دهانه سوراخ به منظور نشستن دقیق پیچ‌های سرمخروطی طراحی شده است. این مته باعث می‌شود سر پیچ هم‌سطح و یا پایین‌تر از سطح قطعه قرار گیرد. خزینه معمولا در صنایع چوب، فلز و پلاستیک برای زیبایی و عملکرد بهتر اتصال بسیار پرکاربرد است.

7. مته خزینه تخت یا پله‌ای

این نوع مته فرز CNC برای ایجاد حفره‌ای با قطر بزرگ‌تر در قسمت ابتدایی سوراخ (به صورت تخت) طراحی شده تا پیچ یا مهره به راحتی داخل قطعه جا گیرد. کاربرد آن بیشتر در اتصالات مکانیکی است که نیاز به پوشش پیچ‌ها وجود دارد. این نوع مته در طراحی‌های صنعتی (به خصوص جایی که قطعه باید روی سطحی بنشیند) اهمیت زیادی دارد.

8. مته سوراخ‌کاری عمیق

این نوع مته برای ایجاد سوراخ‌های بسیار عمیق و دقیق استفاده می‌شود و معمولاً در ساخت قالب‌ها، صنایع خودروسازی و هوایی کاربرد دارد. طراحی آن به گونه‌ای است که دارای کانال‌های داخلی برای عبور مایع خنک‌کننده و خارج‌سازی سریع براده‌هاست. این نوع مته باعث کاهش دمای عملیات و افزایش عمر ابزار می‌شود.

9. مته رزوه‌زن

این مته‌ها برای ایجاد رزوه داخلی در سوراخ‌ها استفاده می‌شوند تا پیچ‌کردن قطعات ممکن شود. این نوع مته معمولاً به صورت دستی یا اتوماتیک در دستگاه‌های CNC به‌کار می‌رود. مته رزوه‌زن بسته به نوع رزوه می‌تواند با استانداردهای متریک یا اینچی طراحی شود. این مته در تولید قطعات مکانیکی با اتصالات پیچی کاربرد اساسی دارد.

10. مته کروی یا توپی

مته کروی دارای نوک گردی است که برای برش منحنی‌ها و فرم‌دهی سه بعدی به قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار برای ساخت قالب، مدل‌سازی و ماشین‌کاری سطوح منحنی بسیار مناسب است. مته توپی به دلیل فرم کروی نوک، سطح نهایی قطعه را بسیار نرم و یکنواخت خواهد کرد.

11. مته انگشتی

مته انگشتی یکی از پرکاربردترین ابزارهای فرز CNC است. این مته دارای نوک تخت بوده و برای ایجاد شیار، برش عرضی، پله‌زنی و تراش سطحی استفاده می‌شود. مته انگشتی در طراحی قالب‌ها و قطعات صنعتی به ویژه برای عملیات دقیق دو و سه‌محوره کاربرد فراوانی دارد و در انواع قطر و طول‌های مختلف تولید می‌شود.

12. مته انگشتی زاویه‌دار

این مته برای ایجاد پخ یا زاویه در لبه قطعات استفاده می‌شود تا از تیز بودن لبه‌ها جلوگیری کرده و ظاهری زیباتر ایجاد کند. همچنین این نوع مته برای آماده‌سازی لبه قطعات پیش از جوشکاری یا مونتاژ به‌کار می‌رود. پخ‌زنی باعث کاهش تنش در لبه‌ها و افزایش دوام قطعه می‌شود.

13. مته‌های مخصوص مواد خاص

برخی از مته‌ها برای عملکرد بهتر روی مواد خاص طراحی شده‌اند. مثلاً مته‌های مخصوص آلومینیوم دارای شیارهای باز و سطح صیقلی برای جلوگیری از گیرکردن براده هستند. مته‌های مخصوص فولاد سخت از کاربید ساخته می‌شوند تا در برابر سایش مقاومت بیشتری داشته باشند. همچنین برای مواد نرم یا شکننده مانند پلاستیک و چوب از مته‌هایی با زاویه و سرعت متفاوت استفاده می‌شود.