آنچه در این نوشته می‌خوانید:
دستگاه تراش به عنوان یکی از مهم‌ترین ماشین‌آلات صنعتی، نقش کلیدی در شکل‌دهی و تولید قطعات فلزی و غیر فلزی ایفا می‌کند. دقت و کیفیت عملیات تراشکاری تا حد زیادی به اجزاء مختلف این دستگاه وابسته است. یکی از بخش‌های کاربردی و حیاتی دستگاه تراش، مرغک (Tailstock) است که معمولاً در سمت مقابل سه‌نظام قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن، نگهداری و پشتیبانی از قطعه‌کار در حین عملیات تراشکاری می‌باشد. مرغک علاوه بر ایجاد تکیه‌گاه مطمئن برای قطعات بلند و جلوگیری از لرزش و انحراف، قابلیت نصب ابزارهای کمکی مانند مته، قلاویز و برقو را نیز فراهم می‌کند. همین ویژگی‌ها باعث شده که مرغک به یکی از اجزاء ضروری در فرآیند تراشکاری تبدیل شود. در این مطلب قصد داریم به معرفی کامل مرغک در دستگاه تراش و انواع مختلف آن بپردازیم.
تیم مهندسی ما در زمینه خدمات تراش CNC و منوال و خدمات فرز CNC به شما مشاوره رایگان ارائه می‌دهد.
مرغک دستگاه تراش چیست؟
مرغک یکی از بخش‌های مهم در دستگاه تراش است که معمولاً در انتهای بستر دستگاه و در مقابل سه‌نظام قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی آن ایجاد پشتیبانی و تکیه‌گاه برای قطعه‌کار در هنگام تراشکاری است. مرغک به ویژه در زمان‌هایی که طول قطعه زیاد بوده و امکان خم شدن یا لرزش آن وجود دارد، به کار می‌رود. به بیان ساده‌تر مرغک باعث می‌شود که قطعه‌کار در حین چرخش، ثابت‌تر بماند و کیفیت عملیات تراش به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند.
مرغک از نظر طراحی و عملکرد به گونه‌ای ساخته شده است که قابلیت جابه‌جایی در طول بستر دستگاه را داشته باشد تا بتوان آن را در موقعیت مناسب نسبت به قطعه‌کار تنظیم کرد. این ویژگی به اپراتور کمک می‌کند که در هنگام کار روی قطعات با طول‌های مختلف، بهترین حالت تثبیت را به دست آورد. همچنین مرغک امکان هم‌محور کردن قطعه‌کار با سه‌نظام را فراهم می‌کند و از انحراف یا خارج شدن آن از محور جلوگیری می‌نماید. بنابراین مرغک را می‌توان یک عنصر کلیدی در دستگاه تراش دانست که بدون وجود آن، عملیات دقیق بر روی بسیاری از قطعات بلند و حساس دشوار یا حتی غیرممکن خواهد بود.
اجزای تشکیل‌دهنده مرغک دستگاه تراش
مرغک دستگاه تراش از چند بخش اصلی ساخته شده است که هماهنگی آن‌ها با یکدیگر باعث عملکرد درست این قطعه می‌شود. شناخت اجزای مرغک به درک بهتر وظایف آن و همچنین نگهداری صحیح از دستگاه کمک زیادی می‌کند. در ادامه اجزای اصلی مرغک در دستگاه تراش را معرفی و بررسی خواهیم کرد:
- بدنه: بخش اصلی و ثابت مرغک است که سایر اجزاء بر روی آن نصب می‌شوند. بدنه معمولاً از جنس چدن یا فولاد مقاوم ساخته می‌شود تا بتواند فشارهای حین تراشکاری را به خوبی تحمل کند.
- فلکه: وسیله‌ای گردان است که اپراتور با چرخاندن آن، استوانه داخلی مرغک را به جلو یا عقب حرکت می‌دهد. این قطعه امکان تنظیم دقیق فشار و موقعیت مرغک نسبت به قطعه‌کار را فراهم می‌کند.
- استوانه: قطعه‌ای متحرک در داخل بدنه است که نوک مرغک یا ابزار مورد نیاز بر روی آن نصب می‌شود. استوانه با حرکت خطی (به سمت قطعه‌کار) امکان ایجاد تکیه‌گاه و پشتیبانی را فراهم می‌کند.
- اهرم قفل‌کننده استوانه: مکانیزمی است که برای ثابت نگه داشتن استوانه در موقعیت دلخواه به کار می‌رود. با استفاده از این اهرم می‌توان جلوی حرکت ناخواسته استوانه را گرفت و پایداری قطعه‌کار را تضمین کرد.
- اهرم قفل‌کننده دستگاه: این اهرم وظیفه دارد که مرغک را در موقعیت مناسب روی بستر دستگاه تراش ثابت کند. پس از تنظیم جای مرغک، این اهرم تا حد نیاز سفت خواهد شد تا از حرکت یا لغزش ناخواسته آن جلوگیری شود.
انواع مرغک دستگاه تراش
مرغک دستگاه تراش (بسته به نوع طراحی و کاربرد) در مدل‌های مختلفی ساخته می‌شود تا نیازهای گوناگون تراشکاری را پوشش دهد. انتخاب نوع مرغک مناسب، نقش مهمی در کیفیت و دقت کار ایفا می‌کند. در ادامه انواع مرغک‌های دستگاه تراش را معرفی خواهیم کرد:
- مرغک ثابت: ساده‌ترین نوع مرغک است که نوک آن حرکت نمی‌کند و به صورت ثابت در تماس با قطعه‌کار قرار می‌گیرد. این نوع مرغک معمولاً برای تراش قطعات کوتاه و یا در شرایطی که نیاز به سرعت چرخش زیاد نیست، به کار می‌رود.
- نیم مرغک: در این نوع مرغک فقط نیمی از سطح مخروطی وجود دارد. این طراحی برای کار بر روی سطوحی که نیاز به دسترسی بهتر دارند، استفاده می‌شود و دید بیشتری به اپراتور می‌دهد.
- مرغک مهره‌دار: این مرغک به کمک یک پیچ یا مهره قابلیت تنظیم و محکم شدن دارد. اپراتور می‌تواند به راحتی آن را در موقعیت دلخواه قرار دهد و ثابت کند.
- مرغک با مخروط خارجی (لوله‌گیر): این نوع مرغک مخصوص نگه داشتن قطعات توخالی مانند لوله‌ها طراحی شده است. نوک مخروطی آن داخل لوله قرار گرفته و باعث تثبیت دقیق قطعه‌کار می‌شود.
- مرغک متحرک (گردان): در این مدل نوک مرغک همراه با قطعه‌کار می‌چرخد. این ویژگی باعث کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش می‌شود و برای کار با قطعات بلند یا سرعت‌های بالا مناسب است.
- مرغک مخروطی داخلی: نوعی مرغک است که نوک آن به شکل مخروط داخلی ساخته شده تا بتواند قطعاتی با برجستگی مخروطی را به طور دقیق نگه دارد. این طراحی تنها در برخی از عملیات‌های خاص کاربرد دارد.
- مرغک همراه‌بر: این مرغک (علاوه بر نگه داشتن قطعه) به ابزار برش کمک می‌کند تا حرکت یکنواخت و کنترل‌شده‌ای داشته باشد. استفاده از آن در تراشکاری‌های دقیق و طولانی رایج است.
کاربردهای مرغک دستگاه تراش
مرغک به عنوان یکی از اجزای کلیدی در دستگاه تراش، نقش مهمی در بهبود دقت و کیفیت عملیات تراشکاری ایفا می‌کند. این قطعه نه تنها وظیفه پشتیبانی از قطعه‌کار را بر عهده دارد بلکه در برخی از فرآیندهای کمکی نیز به کار می‌رود. در ادامه به مهم‌ترین کاربردهای مرغک دستگاه تراش اشاره خواهیم کرد:
- ایجاد تکیه‌گاه برای قطعات بلند: هنگام تراش قطعاتی که طول زیادی دارند، احتمال خم شدن یا لرزش آن‌ها وجود دارد. مرغک با ایجاد تکیه‌گاه در انتهای قطعه از انحراف جلوگیری کرده و کیفیت برش را افزایش می‌دهد.
- جلوگیری از لرزش و ارتعاش: در زمان چرخش با سرعت بالا، لرزش قطعه‌کار می‌تواند دقت تراشکاری را کاهش دهد. مرغک با ثابت نگه داشتن قطعه، این ارتعاشات را به حداقل می‌رساند.
- نگهداری قطعات توخالی مانند لوله‌ها: با استفاده از مرغک‌های مخصوص (مانند مرغک لوله‌گیر) می‌توان قطعات توخالی را به شکل ایمن و پایدار بر روی دستگاه تراش نگه داشت.
- استفاده به عنوان ابزارگیر کمکی: مرغک قابلیت نصب ابزارهایی مانند مته، برقو و قلاویز را دارد. این ویژگی امکان سوراخ‌کاری و عملیات تکمیلی بر روی قطعه‌کار را فراهم می‌کند.
- افزایش دقت هم‌محوری: مرغک با هم‌راستا نگه داشتن قطعه‌کار نسبت به سه‌نظام از خطاهای انحرافی جلوگیری کرده و باعث می‌شود که تراش نهایی کاملاً دقیق و یکنواخت باشد.
مزایای استفاده از مرغک دستگاه تراش
مرغک یکی از اجزای ضروری دستگاه تراش است که به دلیل طراحی کاربردی خود، مزایای متعددی را در فرآیند تراشکاری به همراه دارد. استفاده از این قطعه نه تنها دقت کار را افزایش می‌دهد بلکه کیفیت نهایی محصول را نیز تضمین می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین مزایای مرغک دستگاه تراش اشاره خواهیم کرد:
- افزایش دقت تراشکاری: مرغک با تثبیت قطعه‌کار در امتداد محور دستگاه از انحراف یا کج شدن قطعه جلوگیری می‌کند. این ویژگی به بهبود دقت عملیات و یکنواختی سطح نهایی کمک زیادی می‌کند.
- بهبود کیفیت سطح قطعه: مرغک با کاهش لرزش و حرکات ناخواسته قطعه‌کار، شرایطی را فراهم می‌کند تا سطح قطعه صاف‌تر و بدون ناهمواری تراش داده شود.
- امکان تراش قطعات بلند: یکی از بزرگ‌ترین مزایای مرغک قابلیت تراش قطعاتی با طول زیاد است. بدون وجود مرغک، چنین قطعاتی به راحتی دچار خم‌شدگی یا لرزش می‌شوند.
- افزایش ایمنی در کار: مرغک با نگه داشتن محکم قطعه‌کار، خطر پرتاب شدن یا لغزش آن در حین کار را کاهش می‌دهد. این موضوع به افزایش ایمنی اپراتور و دستگاه کمک فراوانی می‌کند.
- قابلیت انجام عملیات کمکی: مرغک امکان نصب ابزارهایی مانند مته یا قلاویز را فراهم می‌سازد. این ویژگی باعث می‌شود که (علاوه بر تراشکاری) بتوان عملیات جانبی را نیز بدون نیاز به دستگاه جداگانه انجام داد.
معایب استفاده از مرغک دستگاه تراش
اگرچه که مرغک یکی از اجزای کاربردی دستگاه تراش محسوب می‌شود و مزایای زیادی دارد اما استفاده از آن در برخی شرایط می‌تواند محدودیت‌ها یا مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد. آگاهی از این معایب به اپراتور کمک می‌کند تا در استفاده صحیح از مرغک دقت بیشتری داشته باشد. در ادامه مهم‌ترین معایب استفاده از مرغک در دستگاه تراش را بررسی خواهیم کرد:
- کاهش سرعت عملیات: نصب و تنظیم مرغک زمان‌بر است و در مواردی (به ویژه زمانی که نیاز به جابه‌جایی مکرر وجود داشته باشد) باعث کندتر شدن روند تراشکاری می‌شود.
- احتمال ایجاد خطای هم‌محوری: اگر مرغک به درستی تنظیم نشود یا دقت کافی در هم‌محوری آن با سه‌نظام رعایت نشود، ممکن است قطعه‌کار به صورت کج تراشیده شود.
- افزایش اصطکاک در مرغک ثابت: در مرغک‌های ثابت به دلیل تماس مستقیم با قطعه‌کار، اصطکاک بیشتری ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث سایش سریع‌تر نوک مرغک یا قطعه گردد.
- نیاز به نگهداری و تنظیم مداوم: مرغک (به دلیل فشارهای مداوم در حین کار) نیازمند روغن‌کاری، تمیزکاری و تنظیم دوره‌ای است. عدم توجه به این موارد می‌تواند عملکرد آن را مختل کند.
- محدودیت در برخی عملیات تراشکاری: در بعضی از روش‌های خاص تراشکاری، استفاده از مرغک مانع حرکت آزاد ابزار یا قطعه‌کار می‌شود و امکان اجرای عملیات مورد نظر را محدود می‌کند.
مشاوره رایگان و تخصصی
در شرکت کنکاش طرح نوین، خدمات فرز CNC و منوال و تراشکاری CNC و منوال قطعات صنعتی، به صورت تخصصی و در تهران انجام می‌شود.
برای دریافت مشاوره رایگان با شماره 02166803043 تماس حاصل فرمایید.
