آنچه در این نوشته می‌خوانید:
دستگاه تراش یکی از پرکاربردترین ابزارهای ماشین‌کاری در صنایع فلزی و مکانیکی است که نقش مهمی در شکل‌دهی و تولید قطعات ایفا می‌کند. در این دستگاه قطعه‌کار بر روی محور اصلی قرار گرفته و با چرخش آن، ابزار برش بخش‌های اضافی را حذف می‌کند تا شکل و ابعاد موردنظر حاصل شود. یکی از مفاهیم مهم در کار با دستگاه تراش «سِنت» یا مرکز بودن قطعه‌کار است. سنت به معنای قرارگیری دقیق و متعادل قطعه‌کار بر روی محور دستگاه است به طوری که هنگام چرخش هیچ‌گونه لرزش یا انحرافی ایجاد نشود. رعایت سنت نه تنها برای دقت ابعاد و کیفیت سطح قطعه اهمیت دارد بلکه باعث افزایش عمر ابزار و جلوگیری از آسیب به دستگاه نیز می‌شود. بنابراین آشنایی با مفهوم سنت و روش‌های تنظیم آن برای هر اپراتور یا تکنسین تراشکاری ضروری است. در این مطلب قصد داریم سنت دستگاه تراش را به صورت کامل بررسی کنیم.
سنت دستگاه تراش چیست؟
«سنت» در دستگاه تراش به فرآیند و وضعیت قرارگیری دقیق قطعه‌کار روی محور اصلی دستگاه گفته می‌شود به گونه‌ای که مرکز هندسی قطعه دقیقاً هم‌راستا با محور چرخش باشد. در تراشکاری قطعه‌کار معمولاً با استفاده از سه‌نظام، چهار‌نظام یا بین دو مرغک بر روی دستگاه بسته می‌شود. اگر این هم‌راستایی به درستی انجام نشود، قطعه هنگام دوران دچار انحراف یا لرزش خواهد شد که نتیجه آن کاهش دقت عملیات ماشین‌کاری و بروز خطا در ابعاد نهایی است.
سنت‌گیری معمولاً با استفاده از ابزارهایی مانند ساعت اندازه‌گیری یا روش‌های دستی و تجربی انجام می‌شود تا مرکز واقعی قطعه نسبت به محور دوران تنظیم گردد. این کار شامل جابه‌جایی جزئی و دقیق قطعه‌کار در محل نگهدارنده است تا زمانی که اختلاف خوانده‌شده بر روی ساعت اندازه‌گیری به حداقل ممکن برسد. به عبارت ساده‌تر سنت یعنی اطمینان از اینکه قطعه‌کار در دستگاه تراش دقیقاً در مرکز چرخش قرار دارد. این مفهوم پایه‌ای در تراشکاری است و رعایت آن تضمین‌کننده انجام عملیات ماشین‌کاری با بالاترین سطح دقت و کیفیت خواهد بود.
تیم مهندسی ما در زمینه خدمات تراش CNC و منوال و خدمات فرز CNC به شما مشاوره رایگان ارائه می‌دهد.
انواع سنت در دستگاه تراش
سنت در دستگاه تراش به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که هر کدام از آن‌ها برای نوع خاصی از قطعات یا شرایط کاری مناسب هستند. انواع سنت به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- سنت با استفاده از سه‌نظام: در این روش قطعه‌کار داخل سه‌نظام قرار می‌گیرد و با باز و بسته کردن فک‌های سه‌نظام، مرکز قطعه تنظیم می‌شود. سنت‌گیری در این حالت معمولاً برای قطعات گرد و تا حدی استوانه‌ای مناسب است و بیشتر برای قطعاتی استفاده می‌شود که به صورت مستقیم در سه‌نظام قابل نگهداری باشند.
- سنت بین دو مرغک: در این روش قطعه‌کار بین دو مرغک (که در دو انتهای دستگاه تراش قرار دارند) نگه داشته می‌شود. این نوع سنت‌گیری با تنظیم دقیق موقعیت قطعه بین مرغک‌ها انجام می‌گردد تا محور قطعه کاملاً با محور دستگاه هم‌راستا شود. این روش برای قطعات بلند و باریک مناسب بسیار است.
- سنت با استفاده از فیکسچر یا گیره مخصوص: برای قطعات با شکل‌های نامنظم یا پیچیده (که نمی‌توان آن‌ها را در سه‌نظام یا بین مرغک‌ها نگه داشت) از فیکسچرها یا گیره‌های مخصوص استفاده می‌شود. سنت‌گیری در این حالت شامل تنظیم دقیق فیکسچر و قطعه است تا مرکز آن با محور دوران دستگاه تطابق پیدا کند.
مشاوره رایگان و تخصصی
در شرکت کنکاش طرح نوین، خدمات فرز CNC و منوال و تراشکاری CNC و منوال قطعات صنعتی، به صورت تخصصی و در تهران انجام می‌شود.
برای دریافت مشاوره رایگان با شماره 02166803043 تماس حاصل فرمایید.
کاربرد سنت دستگاه تراش
کاربرد «سنت» در دستگاه تراش، تضمین دقت و کیفیت عملیات ماشین‌کاری از طریق هم‌راستاسازی کامل مرکز قطعه‌کار با محور دوران دستگاه است. سنت‌گیری باعث می‌شود که قطعه‌کار در حین چرخش هیچ‌گونه انحراف یا بی‌تعادلی نداشته باشد و ابزار برش بتواند در تمام نقاط با فاصله و عمق یکسان عمل کند. مهم‌ترین کاربردهای سنت در تراشکاری عبارت‌اند از:
- تراش دقیق سطوح: سنت صحیح در دستگاه تراش باعث می‌شود که ابزار برش در تمام محیط قطعه‌کار فاصله و عمق یکسانی داشته باشد. این کار سطح نهایی را صاف، یکدست و بدون موج می‌سازد.
- رعایت تلرانس‌های ابعادی: وقتی قطعه‌کار به درستی سنت شود، ابعاد به‌دست‌آمده دقیقاً با نقشه یا استاندارد موردنظر تطابق خواهد داشت. این موضوع برای تولید قطعات حساس و صنعتی بسیار حیاتی است.
- جلوگیری از بیضی یا مخروطی شدن قطعه: هم‌راستایی کامل مرکز قطعه با محور دوران، مانع تغییر شکل مقطع دایره‌ای به بیضی یا مخروط می‌شود. این موضوع کیفیت هندسی قطعه را حفظ می‌کند.
- بهبود تعادل چرخش: سنت‌گیری درست از ایجاد لرزش و ضربه‌های ناخواسته در حین کار جلوگیری می‌کند. این امر عملکرد دستگاه را روان‌تر کرده و برش را دقیق‌تر می‌سازد.
- ایجاد هم‌محوری در قطعات بلند: سنت در تراشکاری قطعاتی که بین دو مرغک بسته می‌شوند، باعث می‌شود که محور دو انتهای قطعه دقیقاً در یک خط قرار گیرند. این کار از خمیدگی یا تابیدگی جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: گلویی دستگاه تراش چیست؟
مزایای استفاده از سنت دستگاه تراش
سنت‌گیری در دستگاه تراش نه تنها یک مرحله ضروری در فرآیند آماده‌سازی قطعه‌کار است بلکه نقش کلیدی در دستیابی به نتایج دقیق و باکیفیت ایفا می‌کند. زمانی که قطعه‌کار به درستی هم‌راستا با محور دوران قرار گیرد، تمامی عملیات براده‌برداری با دقت بالا انجام شده و خطاهای ناشی از انحراف یا لرزش به حداقل می‌رسد. رعایت این اصل باعث افزایش دقت ساخت، کاهش ضایعات و بهبود عملکرد دستگاه می‌شود. برخی از مهم‌ترین مزایای سنت‌گیری در دستگاه تراش عبارت‌اند از:
- افزایش دقت ابعادی: با سنت صحیح، ابزار برش در تمام محیط قطعه‌کار به طور یکنواخت عمل می‌کند و ابعاد قطعه دقیقاً با استاندارد یا نقشه فنی تطابق خواهد داشت. این موضوع در تولید قطعات حساس بسیار مهم است.
- کیفیت بالای سطح نهایی: سنت‌گیری درست باعث می‌شود که سطح قطعه بدون موج، خط و ناهمواری باشد. این امر نیاز به پرداخت‌کاری‌های اضافه را کاهش می‌دهد.
- کاهش لرزش و سایش ابزار: وقتی قطعه‌کار متعادل بچرخد، لرزش‌های ناخواسته حذف شده و فشار اضافی بر ابزار برش وارد نمی‌شود. این موضوع طول عمر ابزار را افزایش می‌دهد.
- جلوگیری از خطاهای هندسی: هم‌راستایی دقیق مرکز قطعه با محور دوران، مانع بیضی یا مخروطی شدن مقطع می‌شود و شکل هندسی قطعه را مطابق طرح حفظ می‌کند.
- افزایش ایمنی کار: سنت صحیح احتمال جدا شدن قطعه یا شکستن ابزار را کاهش می‌دهد و خطرات احتمالی برای اپراتور را به حداقل می‌رساند.
معایب استفاده از سنت دستگاه تراش
با وجود اهمیت بالای سنت‌گیری در تراشکاری، این فرآیند ممکن است چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز داشته باشد. برخی از این معایب ناشی از نیاز به دقت بالا، زمان‌بر بودن تنظیمات و تجهیزات خاص است. همچنین در برخی از موارد ممکن است سنت‌گیری کامل امکان‌پذیر نبوده و یا نیاز به مهارت ویژه‌ای داشته باشد که روی کارایی کلی تأثیر بگذارد. برخی از معایب سنت‌گیری در دستگاه تراش عبارت‌اند از:
- زمان‌بر بودن فرآیند تنظیم: سنت‌گیری دقیق ممکن است زمان زیادی از اپراتور بگیرد؛ به خصوص در قطعات با ابعاد بزرگ یا شکل‌های پیچیده که نیاز به تنظیمات متعدد دارند. این مسئله می‌تواند سرعت تولید را کاهش دهد.
- نیاز به تجهیزات و ابزار دقیق: برای انجام سنت‌گیری صحیح ابزارهای اندازه‌گیری دقیقی (مانند ساعت اندیکاتور) لازم است. نبود یا خرابی این تجهیزات باعث کاهش کیفیت سنت‌گیری می‌شود.
- نیاز به مهارت و تجربه بالا: تنظیم دقیق سنت به دانش فنی و تجربه اپراتور بستگی دارد. عدم تخصص کافی ممکن است منجر به سنت‌گیری نادرست و در نتیجه کاهش کیفیت محصول نهایی شود.
- محدودیت در قطعات نامتعارف: در قطعات با شکل‌های نامنظم یا بسیار کوچک، سنت‌گیری کامل ممکن است بسیار دشوار یا غیرممکن باشد و دقت کار کاهش یابد.
- امکان خطا در سنت‌گیری: بروز خطا در حین سنت‌گیری می‌تواند باعث تولید قطعات معیوب و یا نیاز به انجام دوباره عملیات شود که این موضوع هزینه و زمان تولید را افزایش می‌دهد.
