آنچه در این نوشته می‌خوانید:
دستگاه‌های CNC (کنترل عددی رایانه‌ای) ابزارهایی هستند که با استفاده از فناوری پیشرفته، عملیات تولید را به صورت خودکار و دقیق انجام می‌دهند. این دستگاه‌ها در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، هوافضا و تولید قطعات دقیق به کار می‌روند. انواع مختلفی از دستگاه‌های CNC وجود دارند که بسته به تعداد محورهایشان، توانایی‌های متفاوتی در انجام عملیات‌های مختلف دارند. دستگاه‌های سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور از رایج‌ترین دستگاه‌های CNC هستند که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند. در این مطلب به بررسی تفاوت فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور می‌پردازیم تا با کاربردها و مزایای هر یک در صنایع مختلف آشنا شوید.
فرز CNC سه محور چیست؟
دستگاه فرز CNC سه‌محور یکی از رایج‌ترین و ابتدایی‌ترین انواع دستگاه‌های کنترل عددی است که توانایی حرکت ابزار در سه محور اصلی X (چپ و راست)، Y (جلو و عقب) و Z (بالا و پایین) را دارد. این نوع دستگاه برای اجرای عملیات‌هایی مانند برش، تراش، سوراخ‌کاری و پرداخت سطوح تخت بسیار مناسب است. در واقع، هر زمان که نیاز به ماشین‌کاری سطحی یک قطعه به صورت دو یا سه‌بعدی باشد، دستگاه‌های سه‌محور می‌توانند بهترین عملکرد را داشته باشند.
فرز CNC سه‌محور بیشتر در صنایعی مانند ساخت قطعات صنعتی ساده، تولید قطعات فلزی یا پلاستیکی، قالب‌سازی‌های ابتدایی و همچنین در محیط‌های آموزشی و کارگاه‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مزایای این دستگاه می‌توان به ساختار ساده، هزینه کمتر، تعمیر و نگهداری آسان و عملکرد قابل‌قبول در پروژه‌های معمولی اشاره کرد. با این حال، محدودیت اصلی این دستگاه در ناتوانی آن برای ماشین‌کاری سطوح دارای زاویه‌های پیچیده یا قسمت‌هایی از قطعه که خارج از دسترس ابزار در سه محور اصلی هستند، دیده می‌شود. برای این نوع پروژه‌ها، به دستگاه‌هایی با محورهای بیشتر نیاز خواهد بود.
فرز CNC چهار محور چیست؟
دستگاه فرز CNC چهارمحور، نسخه‌ای پیشرفته‌تر از مدل سه‌محور است که علاوه بر حرکت در سه محور X، Y و Z، دارای یک محور چرخشی اضافه به نام محور A نیز هست. این محور معمولاً به قطعه‌کار اجازه می‌دهد تا حول محور X بچرخد، به این معنا که دستگاه می‌تواند از زوایای مختلف به قطعه دسترسی داشته باشد و عملیات ماشین‌کاری را روی سطوح جانبی یا شیب‌دار نیز انجام دهد. این قابلیت باعث کاهش نیاز به جابه‌جایی مکرر قطعه‌کار شده و در نتیجه دقت نهایی و سرعت تولید را افزایش می‌دهد.
فرز چهارمحور به‌ویژه برای تولید قطعاتی که دارای هندسه‌های چرخشی، شیارهای مارپیچ یا فرم‌های غیرمسطح هستند، بسیار کاربرد دارد. از جمله کاربردهای رایج این دستگاه می‌توان به ساخت روتور، بدنه قطعات موتور، ساخت قطعات جواهرات صنعتی و حتی تولید قطعات هنری پیچیده اشاره کرد. استفاده از محور چهارم به مهندسان اجازه می‌دهد بدون نیاز به فیکسچرهای متعدد یا عملیات دستی اضافه، فرآیند تولید را با حداقل خطا انجام دهند. با اینکه این دستگاه نسبت به مدل سه‌محور پیچیده‌تر و گران‌تر است، اما برای بسیاری از پروژه‌های صنعتی یک انتخاب بهینه و مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.
فرز CNC پنج محور چیست؟
دستگاه فرز CNC پنج‌محور پیشرفته‌ترین و قدرتمندترین نوع دستگاه‌های فرز CNC محسوب می‌شود که قابلیت حرکت همزمان در پنج محور را دارد. علاوه بر سه محور اصلی X، Y و Z، این دستگاه به دو محور چرخشی دیگر (معمولاً محور A و محور B یا C) مجهز است که امکان چرخش ابزار یا قطعه‌کار را حول دو محور فراهم می‌کند. این ساختار پیچیده باعث می‌شود بتوان سطوح بسیار پیچیده، منحنی، شیب‌دار یا حتی اشکال ارگانیک را با دقت و ظرافت بالا ماشین‌کاری کرد.
فرز پنج‌محور در صنایعی کاربرد دارد که در آن‌ها دقت بالا، کاهش زمان تولید و امکان ماشین‌کاری بدون توقف و بدون جابه‌جایی قطعه از اهمیت بالایی برخوردار است. از جمله این صنایع می‌توان به هوافضا (ساخت پره توربین، بدنه هواپیما)، پزشکی (ساخت ایمپلنت‌ها و ابزار جراحی)، دندان‌پزشکی (ساخت روکش‌های دقیق)، قالب‌سازی‌های پیچیده و حتی خودروسازی سطح بالا اشاره کرد. این دستگاه‌ها به کمک نرم‌افزارهای طراحی و برنامه‌نویسی پیشرفته (مانند CAM) کار می‌کنند و می‌توانند چندین عملیات را در یک تنظیم واحد انجام دهند که این موضوع باعث صرفه‌جویی چشمگیر در زمان و هزینه می‌شود.
اگرچه هزینه خرید، راه‌اندازی و آموزش کار با فرز CNC پنج‌محور نسبت به مدل‌های ساده‌تر بیشتر است، اما در پروژه‌هایی که نیاز به کیفیت بالا، دقت نهایی زیاد و تولید قطعات خاص و پیچیده وجود دارد، این دستگاه‌ها بهترین انتخاب ممکن هستند. به طور خلاصه، فرز پنج‌محور نقطه اوج فناوری ماشین‌کاری در دنیای امروزی است.
تفاوت فرز CNC سه محور، چهار محور و پنج محور
1- تعداد محورها و نوع حرکت آن‌ها
اصلی‌ترین تفاوت فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور در قابلیت حرکت آن‌ها نهفته است. تعداد محورهای CNC و همچنین نوع حرکت آن‌ها یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌ها در این دستگاه‌ها است که تأثیر مستقیمی در توانایی‌های ماشین‌کاری و پیچیدگی قطعات دارد. در ادامه به بررسی کامل تفاوت فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور از نظر تعداد محورها و نوع حرکت آن‌ها می‌پردازیم:
- دستگاه CNC سه‌محور: این دستگاه دارای سه محور حرکتی X ، Y و Z است و حرکت در این نوع فرز به صورت خطی انجام می‌شود. این دستگاه بیشتر برای برش‌های دو بعدی و ساده استفاده می‌شود و محدودیت‌هایی در برش‌های زاویه‌دار و پیچیده دارد. دستگاه CNC سه‌محور برای قطعات مسطح و نسبتاً ساده مناسب است.
- دستگاه CNC چهارمحور: دستگاه‌های چهارمحور علاوه بر محورهای X ، Y و Z دارای یک محور چرخشی اضافی (A) نیز هستند که به دور یکی از محورهای دیگر می‌چرخد. این قابلیت به دستگاه این امکان را می‌دهد که قطعه کار را در زاویه‌های مختلف بچرخاند و برش‌های استوانه‌ای یا منحنی را ایجاد کند. این فرآیند باعث می‌شود که این نوع فرز برای تولید قطعات پیچیده‌تر مناسب باشد.
- دستگاه CNC پنج‌محور: این نوع فرز پیشرفته‌ترین نوع دستگاه CNC است که دارای دو محور چرخشی A و C یا B و C است. این دستگاه امکان حرکت همزمان در پنج محور را فراهم می‌کند و برای تولید قطعات بسیار پیچیده و دقیق که به هندسه‌های سه بعدی پیچیده نیاز دارند، ایده‌آل است.
خدمات ما: فرز CNC در تهران
2- دقت و پیچیدگی ماشین‌کاری
دومین و شاید مهم‌ترین تفاوت فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور در دقت و پیچیدگی استفاده از آن‌هاست. به صورت کلی دستگاه‌های فرز CNC برای تولید قطعات با دقت بالا طراحی شده‌اند اما این وجود انواع فرزهای سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور در میزان دقت و پیچیدگی ماشین‌کاری دارای تفاوت‌هایی هستند. دقت و پیچیدگی دستگاه‌های فرز سی ان سی با تفاوت تعداد محورها تغییر خواهند کرد. هرچه تعداد محورهای دستگاه فرز بیشتر باشد؛ امکان ایجاد برش‌های دقیق‌تر و پیچیده‌تر فراهم می‌شود. در ادامه هرکدام از دستگاه‌های فرز CNC را از نظر دقت و پیچیدگی بررسی خواهیم کرد:
- فرز CNC سه‌محور: این نوع دستگاه پایین‌ترین دقت را در میان فرزهای دیگر دارد و برای ایجاد برش‌های 2 یا 2.5 بعدی مناسب است. معمولا از این فرز برای انجام کارهای غیردقیق مانند ساخت قطعات اولیه، قالب‌های ساده، برش‌های لبه تیز و قطعات چند ضلعی استفاده می‌شود.
- فرز CNC چهارمحور: این دستگاه دقت بالاتری نسبت به فرز CNC سه‌محور دارد و برای ایجاد برش‌های سه بعدی مناسب است. از این نوع فرز می‌توان برای انجام کارهایی با دقت متوسط مانند ساخت قطعات تزئینی، فرزکاری‌های زاویه‌دار، لبه‌های منحنی و قطعات دوار استفاده کرد و به همین دلیل برای سوراخ‌کاری‌های پیچیده و فرم‌دهی بسیار مناسب خواهد بود. همچنین در این نوع دستگاه‌ها برای ماشین‌کاری‌های عرضی در محور عمود بر محور چرخشی نیز نیاز به باز کردن و فیکسچر می‌باشد که از دقت ماشین‌کاری مقداری کم می‌کند.
- فرز CNC پنج‌محور: این دستگاه بالاترین دقت را در میان دستگاه‌های فرز CNC دارد و برای انجام کارهای بسیار دقیق و پیچیده از جمله ساخت و تولید قطعات هوافضا، قالب‌های دقیق، قطعات حساس و حتی برش قطعات به صورت عرضی در دو محور X و Y استفاده می‌شود.
3- قیمت
بی‌شک در به کارگیری خدمات مختلف قیمت فاکتور بسیار مهمی است. بنابراین یکی از مهم‌ترین معیارها در تفاوت فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور میزان هزینه و قیمت آن‌هاست. در ادامه هرکدام از این دستگاه‌ها را از نظر قیمت با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد:
- فرز CNC سه‌محور: این نوع دستگاه‌ها به علت دقت کمتر و ثابت بودن جهت ابزار برش، ارزان‌ترین نوع دستگاه‌های فرز CNC هستند که برای کارگاه‌های کوچک و یا بودجه‌های محدود مناسب‌اند.
- فرز CNC چهارمحور: این مدل دستگاه‌های فرز CNC قیمت بالاتری نسبت به مدل‌های سه‌محور دارند و معمولا برای کارگاه‌های متوسط و تولیدات متنوع‌تر استفاده می‌شوند.
- فرز CNC پنج‌محور: این نوع دستگاه‌ها به علت دقت بالاتر و آزادی حرکت بیشتر، گران‌ترین نوع دستگاه‌های فرز CNC محسوب شده و اغلب در کارخانه‌های بزرگ و تولیدات پیچیده و دقیق استفاده می‌شوند.
4- انواع کاربردها
دستگاه‌های فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور به دلیل تفاوت‌های خود، کاربردهای مختلفی دارند و در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه تفاوت فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور و کاربردهای هر یک از آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:
- فرز CNC سه‌محور: از این نوع فرز برای تولید قطعات ساده مانند مکعب، استوانه و صفحه استفاده می‌شود. دستگاه‌های سه‌محوره اغلب در کارگاه‌های کوچک، پروژه‌های ساده، ساخت قطعات مکانیکی و یا تولید قطعات دو بعدی و یا سه بعدی ساده کاربرد دارند و معمولا افرادی که به دنبال یک دستگاه مقرون‌به‌صرفه برای تولیدات اولیه و کوچک هستند، این دستگاه را انتخاب می‌کنند.
- فرز CNC چهارمحور: از این نوع فرز برای تولید قطعات با هندسه پیچیده‌تر مانند قوس‌ها، زاویه‌ها و حفره‌های غیرهمسان استفاده می‌شود. دستگاه‌های فرز چهارمحوره به علت وجود یک محور اضافی برای حذف قسمتی از قطعه و ایجاد شکل جدید استفاده می‌شوند و به همین دلیل از آن‌ها برای انجام سوراخ‌کاری یا برش‌کاری قطعاتی که در اطراف سیلندر قرار دارند، استفاده می‌شود. دستگاه‌های چهارمحوره معمولا در صنایع خودروسازی و برخی از پروژه‌های مهندسی به کار گرفته می‌شوند.
- فرز CNC پنج‌محور: دستگاه‌های پنج‌محوره به علت سرعت، دقت و کارایی بسیار بالا می‌توانند قطعات مورد نظر را در کمترین زمان ممکن تولید کنند و به همین علت برای تولید انبوه قطعات بسیار مناسب هستند. از این دستگاه‌ها معمولا برای برش قطعات دقیق در حوزه هوافضا، تولید ماشین‌آلات نفت و گاز، قالب و بدنه خودرو، تجهیزات پزشکی، معماری و نظامی استفاده می‌شود.
5- عملکرد و کارایی
یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی دستگاه‌های فرز CNC سه، چهار و پنج‌محوره، کارایی و عملکرد آن‌ها است. باید بگوییم که هرچه تعداد محورها بیشتر باشد، کارایی دستگاه نیز بالاتر خواهد بود چرا که می‌توان الگوهای پیچیده‌تری را با استفاده از آن پیاده‌سازی کرد. در ادامه عملکرد و کارایی هرکدام از دستگاه‌های فرز CNC را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد:
- فرز CNC سه‌محور: به دلیل سادگی در حرکت و کنترل، این دستگاه‌ها برای تولید قطعات دو بعدی و سه بعدی ساده و تولید انبوه مناسب‌اند. اما محدودیت‌هایی نیز در برش‌های چندوجهی و زاویه‌دار دارند.
- فرز CNC چهارمحور: دستگاه‌های چهارمحور با افزودن چرخش به دور یک محور اصلی، می‌توانند در زوایای بیشتری کار کنند و قطعاتی با پیچیدگی بیشتر تولید کنند.
- فرز CNC پنج‌محور: دستگاه‌های پنج‌محور به دلیل امکان حرکت همزمان در چند جهت، عملکرد بسیار بالایی در تولید قطعات پیچیده دارند.
7-سرعت عمل
دستگاه‌های فرز سی ان سی که پنج‌محور دارند؛ کیفیت برش بیشتری را ارائه می‌دهند. زیرا این دستگاه‌ها برای برش‌های دقیق و پیچیده طراحی شده‌اند؛ اما این افزایش دقت، باعث شده که سرعت دستگاه در برش کاهش پیدا کند. این در حالی است که دستگاه فرز cnc چهارمحور و سپس دستگاه سه‌محور سرعت بالاتری در برش نمونه‌های مختلف دارند. (منبع ما)
مقایسه فرز CNC سه‌محور، چهارمحور و پنج‌محور
مشاوره رایگان و تخصصی
در شرکت کنکاش طرح نوین، خدمات فرز و تراش CNC قطعات صنعتی، به صورت تخصصی و در تهران انجام می‌شود.
برای دریافت مشاوره رایگان با شماره 02166803043 تماس حاصل فرمایید.
